Zabawa jest podstawową i naturalną aktywnością małych dzieci, w trakcie której poznają, badają i odkrywają świat. Z jednej strony jest ona źródłem radości dla dziecka, a z drugiej umożliwia mu uczenie się, wyrażanie emocji, rozwiązywanie pierwszych niezwykle ważnych dla niego problemów. Owa nauka odbywa się za pomocą wszystkich zmysłów, pozwalając oddzielić rzeczywistość od fantazji.

Dzisiaj na rynku królują zabawki, które hamują dziecięcą twórczość, ograniczają ich wrodzony sposób poznawania świata podając wszystko na tacy. Każde dziecko obowiązkowo musi mieć lalkę przedstawiającą postać z najnowszego filmu – plastikową, grającą, mówiącą, chodzącą – wystarczy nacisnąć jeden przycisk. Czy to sprzyja rozwojowi naszych dzieci, stymuluje kreatywne podejście do stawianych przed nimi wyzwań?

Dziecko eksploruje otaczający je świat, musi wszystko sprawdzić, posmakować i dlatego największą frajdę sprawia mu coś, co może poznać wszystkimi zmysłami, kiedy samo może postanowić co z daną zabawką zrobić, jak jej użyć – zwykłe szmaciane lalki były niegdyś bohaterami teatrzyków wystawianych przez dzieci, z drewnianych klocków powstawały jedyne i niepowtarzalne budowle, których nie trzeba było odwzorowywać z dołączonego do nich szablonu. Może nie było tak kolorowo jak dziś, ale czy kolorowe znaczy lepsze?

Zabawki powinny dawać dzieciom przyjemność i pozwalać swobodnie wyrażać emocje, nie mogą być zwykłymi przedmiotami, ale wyjątkowymi elementami dziecięcego świata. Niezwykle istotne jest, by zabawki, które podarowujemy naszym dzieciom sprzyjały wspólnej zabawie z rodzicami, by można je razem tworzyć, zmieniać, co nie tylko rodzi bliskość emocjonalną i radość ze wspólnie spędzanego czasu, ale wpływa też na rozwój kreatywności, tak ważnej w dorosłym życiu. Takie zabawki uczą twórczego rozwiązywania problemów, stymulują zmysły, wspomagają koordynację wzrokowo – ruchową. Najlepiej jak dziecko samo nadaje dźwięk swoim zabawkom, co sprzyja rozwojowi mowy.

Często zabawki kupowane dzieciom przez rodziców trafiają w kąt, bo rodzice kupują je dla siebie, tzn. kupują to, co im się podoba, w konsekwencji zabawki są nieadekwatne do wieku, czy zbyt skomplikowane, niejednokrotnie tandetne, wykonane niedbale, złej jakości, mające tysiąc różnych funkcji, których dziecko nie jest w stanie ogarnąć i zamiast cieszyć dziecko, męczą je jednocześnie grając, świecąc, migając i poruszając się.

Proste zabawki, jak najmniej zautomatyzowane, pobudzające wyobraźnię dziecka i nieprzeciążające zmysłów są o wiele cenniejsze i zapewne o wiele dłużej będą służyć naszym pociechom.

Jeśli chodzi o dopasowanie zabawek do wieku dziecka, to rozpoczynając od najmłodszych pociech – dla nich najlepsze są wszelakie grzechotki, kolorowe książeczki – wszystko o zróżnicowanej fakturze jako, że na tym etapie najważniejszy jest zmysł dotyku. Niemowlęta będą zachwycone prostymi zabawkami do manipulowania, bowiem to, co dla nich najważniejsze na tym etapie rozwoju, to poznawanie stosunków przestrzennych między przedmiotami.

Te nieco starsze dzieci chętnie spędzą czas z drewnianymi zabawkami ze sznurkiem do ciągnięcia lub kijkiem do pchania – ruch to ich żywioł. Warto dzieciom urządzać przestrzeń rozkładając na podłodze poduchy, pufy, materace tworząc przeszkody do pokonywania. U małych dzieci następuje intensywny rozwój języka i przyswajanie znaków i symboli. Bardzo ważna jest wtedy zabawa symboliczna, która wspomaga ten etap rozwoju. Rodzice powinni dostarczać dziecku możliwości do tworzenia owych symboli – np. drewniane łyżki i garnki wykorzystywać jako bębenki, a klocek jako telefon. Maluchy kochają przekształcać świat, zmieniać i konstruować. Ogromną frajdę sprawiają im wszelkiego typu klocki, puzzle, kartonowe domki do samodzielnego zdobienia. Lubią też wózki do pchania, czy tablice do rysowania.

Przedszkolaki lubią bawić się w zabawy tematyczne, eksperymentować, dlatego docenią przedmioty umożliwiające im dokonywanie badań – wydobywanie, odciskanie, lepienie – to raj dla 3-4 latków przy okazji rozwijający ich manualne zdolności. Jeśli chcemy ozdobić ściany pokoju naszych dzieci możemy wybrać do tego ozdoby niepowtarzalne, stworzone z ciekawych materiałów – to wzbogaca wyobraźnię dziecka, w przeciwieństwie do plakatów, czy naklejek, które niemalże wywierają presję na dziecko, by obrazy, które powstają w jego głowie były konkretne i wpisujące się w określony nurt.

Nie należy jednak zapominać, że żadne zabawki nie zastąpią wspólnej zabawy rodziców z dziećmi. Dzieci uwielbiają zabawki wykonane samodzielnie (bądź z rodzicami), szmaciane lalki, obrazy wykonane łapkami umoczonymi w farbach – często takie skarby są trzymane w specjalnych pudełkach przez wiele lat, ponieważ mają dla dzieci wyjątkową wartość.

Psycholog i Psychoterapeuta Katarzyna Stadejek